آدرس مک (MAC) چیست؟

آدرس مک (MAC Address) نشانی ۶ یا ۸ بایتی است که توسط شرکت سازنده کارت‌های رابط شبکه، بر روی حافظه ROM آن برنامه ریزی می‌شود. با استفاده از این آدرس امکان تشخیص رابط‌ها از یکدیگر فراهم می‌شود.

آدرس مک (MAC) چیست؟

MAC Address مخفف عبارت Media Access Control Address به معنای "زیرلایه کنترل دسترسی به رسانه" بوده و یک آدرس فیزیکی ۶ یا ۸ بایتی است که توسط سازنده‌های کارت‌های واسط شبکه (قطعات سخت افزاری که امکان اتصال کامپیوترها به یکدیگر یا به یک شبکه را می‌دهند.) بر روی حافظه آن (اغلب بر روی ROM - حافظه فقط خواندنی) ذخیره می‌کنند. آدرس مک معمولاً آدرس فیزیکی (Physical Address) نیز خوانده می‌شود.

تمامی دستگاه‌هایی که به هر طریقی به یک شبکه متصل می‌شوند (از جمله تلفن‌های هوشمند، مودم‌های خانگی، لپ تاپ‌ها و...) دارای یک مک آدرس جداگانه هستند. به این ترتیب در یک شبکه داده‌ها به مقصد و واسط شبکه مشخص ارسال می‌شوند.

تفاوت شاخصی که یک آدرس MAC با یک آدرس IP دارد در این است که آدرس IP در پروتکل TCP/IP در یک لایه نرم افزاری تعیین می‌شود درحالی که آدرس MAC در لایه سخت افزاری بوده و به عبارت ساده تر یک آدرس فیزیکی از پیش تعیین شده بر روی کارت واسط شبکه است.

به عبارت ساده تر آدرس مک مثل یک آدرس خانه ثابت است (البته آدرس مک بعضاً قابلیت تغییر را دارد). این خانه درواقع همان رابط شبکه ما است. حال فرض کنید که در یک شهر با محدوده مشخص (شبکه) قرار داریم و یک نفر (از داخل شبکه) می‌خواهم پیغامی (پاکت‌های داده) را برای ما ارسال کند. فرد برای انجام این کار باید آدرس خانه مورد نظر را در دست داشته باشد. به این ترتیب پاکت‌های داده نیز برای انتقال در درون یک شبکه نیاز به آدرس‌های مک کارت‌های شبکه دارند.

انواع آدرس گذاری MAC

آدرس MAC نیز دارای استانداردهای مختلفی است که به دلیل نیاز به دامنه گسترده تری از آدرس‌ها طراحی شده اند. سه استاندارد آدرس گذاری مک عبارت اند از MAC-48، EUI-48 و EUI-64 که در هر سه مورد مقدار عددی نشان دهنده طول آدرس مک (در همان ساختار) بر اساس تعداد بیت‌ها است. این ساختارهای آدرس گذاری توسط مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) طراحی شده اند.

برای مثال در ساختار آدرس گذاری MAC-48 می‌توان در هر آدرس از ۴۸ بیت (یا ۶ بایت) استفاده کرد. به این ترتیب با محاسبه ۲ به توان ۴۸ می‌توان ۲۸۱۴۷۴۹۷۶۷۱۰۶۵۶ آدرس مختلف را در این ساختار استفاده کرد. به همین ترتیب در ساختار EUI-64 که شامل ۶۴ بیت (۸ بایت) است، می‌توان ۱۸۴۴۶۷۴۴۰۷۳۷۰۹۵۵۱۶۱۶ آدرس مختلف را استفاده کرد. با توجه به این که این مقدار بسیار زیاد است، استفاده از ساختار EUI-64 زیاد رایج نبوده و در شبکه‌های بسیار گسترده (مانند شبکه‌ای که از IPv6 استفاده می‌کند) استفاده می‌شود.

آدرس گذاری MAC-48 بسیار رایج بوده و در تکنولوژی‌هایی مانند موارد زیر برای مشخص کردن رابط‌های شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• بلوتوث (Bluetooth)
• اترنت (Ethernet)
• اکثر شبکه‌هایی که برپایه استاندارد IEEE 802 هستند.

ساختار آدرس MAC

مک آدرس در ساختارهای MAC-48 و EUI-48 تقریباً یکسان بوده و در آن آدرس مک توسط کاراکترهای هگزادسیمال (Hexadecimal) به صورت جفتی نشان داده می‌شود. هر دو ساختار ۶ بایتی اند بنابراین آدرس مک ما نیز ۶ بخش خواهد بود که هر بایت توسط یک جفت کاراکتر هگزادسیمال نشان داده می‌شود. هر بخش توسط یکی از کاراکترهای دونقطه (:) یا خط تیره (-) و گاهاً نقطه (.) از یکدیگر جدا می‌شوند. برای مثال، عبارت زیر نشان دهنده یک آدرس مک ۴۸ بایتی است:

D0-DF-9A-C8-9F-6B

آدرس دهی مک به صورت کلی به دو نوع محلی (Locally) و جهانی (Universally) تقسیم می‌شوند. در نوع محلی (Locally administered addresses - به صورت کامل) آدرس مک توسط مدیر شبکه تعیین می‌شود و در نوع جهانی (Universally administered addresses) این آدرس از پیش توسط شرکت سازنده تعیین می‌شود. محلی یا جهانی بودن آدرس از طریق هفتمین بیت بایت اول تشخیص داده می‌شود. برای مثال بایت اول ما به صورت هگزادسیمال D0 هست که تبدیل شده آن به باینری ۱۱۰۱۰۰۰۰ می‌شود که در آن هفتمین بیت ما ۰ به معنای جهانی (ثبت شده توسط شرکت) است. درصورتی که هفتمین بیت بایت اول ۱ باشد، به این معناست که آدرس مک ما به صورت محلی (تعیین شده توسط مدیر شبکه) است. تمامی کارت‌های شبکه که توسط شرکت‌ها ساخته می‌شوند بیت هفتم بایت اول آن‌ها بر روی صفر تنظیم می‌شود.

در حالت Universally administered addresses، سه بخش اول در هر مک آدرس استاندارد به صورت قراردادی مشخص کننده شرکت تولید کننده آن واسط شبکه است تا از ادغام آدرس‌های مک شرکت‌های مختلف با یکدیگر جلوگیری شود؛ به این امضاء OUI (مخفف عبارت Organizationally Unique Identifier) نیز گفته می‌شود. برای مثال در عبارت بالا سه بخش اول یعنی "D0-DF-9A" نشان دهنده شرکت Liteon Technology Corporation است.

آخرین بیت در اولین بایت نیز نشان دهنده Unicast یا Multicast بودن رابط شبکه است. این سوئیچ به رابط شبکه اطلاع می‌دهد که وضعیت دریافتی پاکت‌ها به چه صورت باشد. در یونی کست رابط پاکت را یکبار دریافت می‌کند اما در مولتی کست با توجه به پیکربندی‌های انجام شده، پاکت را شناسایی کرده و دریافت می‌کند.

سه بایت (در MAC-48 و EUI-48) یا پنج بایت (در EUI-64) بعدی نیز با توجه به شیوههای مختلفی که شرکت‌ها برای نام گذاری استفاده می‌کنند، تعیین می‌شود. این بایت‌ها نیز از ادغام مک آدرس‌های مختلف یک شرکت جلوگیری می‌کند.

ساختار آدرس مک

تغییر آدرس مک

امروزه آدرس مک دیگر چیز ثابتی نیست و توسط برخی از برنامه‌ها در سیستم عامل‌هایی مانند ویندوز و بخصوص لینوکس قابل تغییر هستند. به این ترتیب هیچ یک از بیت‌های شناسایی و آدرس‌های مک دیگر قابل اعتماد نبوده و بعضی از متدهای امنیتی مانند فیلترینگ آدرس مک را زیر سوال می‌برد.

برخی از امضاهای شرکت‌های تولید کننده:

در جدول زیر OUI برخی از شرکت‌ها قرار داده شده اند که فقط شامل سه بایت اول هستند. دقت کنید که ممکن است یک شرکت چندین OUI داشته باشد یا OUI یک شرکت بنابه دلایلی بیشتر از ۳ بایت باشد: